هنر نیکسن؛ هنری که هلندی‌ها را از فرسودگی شغلی نجات می‌دهد
بهترین راه به تعویق انداختن فرسودگی شغلی
هنر نیکسن (Niksen) یا هنر هیچ کاری نکردن، هنری است که هلندی‌ها به ارزش و اهمیت آن پی برده‌اند و می‌کوشند با بهره‌گیری از آن، خودشان را از منجلاب فرسودگی شغلی که در آن گرفتار شده‌اند، نجات دهند.
در این مقاله تصمیم داریم در مورد هنر هیچ کاری نکردن حرف بزنیم، شیوه بهره‌گیری از این تکنیک را آموزش دهیم و در نهایت مزایا و نگرانی‌های احتمالی در مورد آن را بیان کنیم.
در صورتی که شما هم فرسودگی شغلی را تجربه کرده‌اید و هر از گاه، این تجربه سراغتان می‌آید، می‌توانید با خواندن این مقاله، راه رویایی با این احساس طاقت‌فرسا را یاد بگیرید.
داستانی واقعی از زندگی خودم؛
چگونه به هنر نیکسن رسیدم و عاشقش شدم
سال 1396 تا 1398، دو سال بی‌وقفه، بی‌جمعه‌شنبه از خواب برمی‌خاستم، آسیمه‌سر و دستپاچه، صبحانه‌ای می‌خوردم، لباس می‌پوشیدم و خودم را از خانه می‌انداختم بیرون. ساعت هفت نشده بود که در ایستگاه سرویس شرکت ایستاده بودم چشم‌به‌راه مینی‌بوس. سوار می‌شدم و نیم‌ساعت بعد شرکت بودم.
از ساعت هفت و نیم صبح تا هفت عصر، کارهای مختلف شرکت را انجام می‌دادم و پول خوبی هم به‌م می‌دادند انصافاً. یک سال و نیم به همین روال ادامه دادم تا این‌که روزی در آینه به خودم نگریستم. دیدم چقدر خسته‌ام و چقدر به زور از خواب برمی‌خیزم. حالم از خودم، زندگی و هر چه دور و برم بود به هم می‌خورد. ظرفیت روانی‌ام ته کشیده بود و معطل بودم حرف نابه‌جایی از دهانی بیرون بپرد که بایستم به تخلیه روانی خودم!
روزی مادرم به‌م گفت:
«خیلی پرخاشگر شده‌ای پسرم. خیلی کار می‌کنی. آخر این چه وضع زندگی کردن است؟ می‌خواهی سری به مشاور یا درمانگری بزنی؟»
به حکم ادب و احترام، پذیرفتم.
رفتم پیش درمانگر و آن‌چه در این هجده-نوزده ماه رخ داده بود، شرح دادم.
درمانگر که ریش پروفسوری سفید و خوشگلی داشت، درآمد که:
«پسرجان، داری با فرسودگی شغلی دست و پنجه نرم می‌کنی. باید فکری برای شغلت بکنی وگرنه در دام افسردگی فرو می‌غلتی!»
وقتی بحث را ادامه دادیم، سخن از راهکار به میان آمد. مشاور خبره و آگاه گفت:
«آیا با هنر نیکسن آگاهی؟ یا همان هنر هیچ کاری نکردن!»
من هم که واقعاً اطلاعی نداشتم، ازش خواستم اطلاعت بیشتر و کامل‌تری بدهد.
اینجا بود که مشاور خردمند و پخته، هنر نیکسن را به من آموخت و یادم داد که چگونه خودم را از برزخی که در آن گرفتار شدم، نجات دهم. البته دیری نگذشت که از آن شرکت بیرون آمدم و هنر نویسندگی را پیشه خودم کردم.
اکنون به‌خوبی می‌بینم که دشواری‌های اقتصادی، افراد بسیاری را دچار اضافه‌کاری‌های بسیار و فرسودگی شغلی کرده است و دوست دارم راهکاری را که آموختم، در این مقاله توضیح دهم و شیوه استفاده از آن را بیان کنم.
امید که برای خوانندگان این مقاله، کارساز و راهگشا باشد و کمکشان کند که از زیر بار این فرسودگی طاقت‌فرسا بیرون بیایند.
هنر نیکسن یا هیچ کاری نکردن، دقیقاً چیست؟
یک تعریف درست و علمی
نیکسن (Niksen)، کلمه‌ای هلندی است که از «Niks» به معنای «هیچ» ساخته شده است. در واقع «Niksen» یعنی «هیچ کاری نکردن». شاید در نگاه نخست، نیکسن، نوعی بیهودگی به نظر برسد؛ ولی مطالعات روان‌شناختی و مدیریت نشان می‌دهد که نیکسن، مفهومی مهم و کارساز است که فواید و مزایای مختلفی برای سلامتی جسم و روان انسان دارد.
اگر بخواهیم هنر هیچ کاری نکردن را به صورت علمی تعریف کنیم می‌توانیم بگوییم:
«نیکسن، تخصیص آگاهانه زمان به عدم انجام کار مشخص است.»
در واقع هنر نیکسن به ما می‌آموزد که هر از گاه، زمان خود را به هیچ کاری نکردن اختصاص دهیم! این هیچ کاری نکردن به معنای «انجام دادن کارهای مورد علاقه» نیست. نیکسن یعنی «بی‌عملی مطلق.»
هنر نیکسن برای بعضی از افراد، حقیقتاً آزاردهنده و کشنده است. برخی یاد گرفته‌اند که همیشه مشغول کاری باشند و سرشان را به کاری گرم کنند
به عنوان مثال بانویی خانه‌دار وقتی روی مبل نشسته و می‌خواهد قدری استراحت کند، ناگهان به این فکر می‌افتد که در این زمان بیکاری برخیزد و کتاب‌های فرزندانش را مرتب کند یا خانه را جاروبرقی بکشد.
نیکسن به چنین افرادی می‌گوید:
«چرا دمی استراحت نمی‌کنی؟
چرا قدری نمی‌نشینی و به خودت اجازه نمی‌دهی که هیچ کاری نکنی؟»
نیکسن در عمل شامل کارهایی مثل «لم دادن روی کاناپه»، «قدم زدن در خیابان و تماشای مغازه‌ها» یا «نشستن روی نیمکت یک پارک» می‌شود. توجه داشته باشید که «کتاب خواندن»، «تلویزیون دیدن» و «پرسه زدن در رسانه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام»، نیکسن محسوب نمی‌شوند. تنها زمانی دارید نیکسن را تمرین می‌کنید که دست به هیچ کاری نزنید.
فرض کنید لب دریا هستید. اگر بخواهید نیکسن را پیاده کنید، می‌توانید در ساحل قدم بزنید، آفتاب بگیرید یا در مناطق امن، تنی به آب بزنید. اگر در خانه هستید، می‌توانید جایی دراز بکشید و ذهنتان را آزاد بگذارید تا به هر جایی که خواست سرک بکشد.
فرق هنر هیچ کاری نکردن با بیکاری و مراقبه (مدیتیشن) چیست؟
بیکاری، هنر نیکسن و مراقبه یا مدیتیشن از چند جهت با هم فرق دارند که در ادامه به صورت مختصر و مفید تفاوتشان را توضیح می‌دهیم:
- هنر هیچ کاری نکردن و مدیتیشن، دو عمل اختیاری هستند؛ ولی بیکاری، نوعی اجبار است.
- هدف از مراقبه، رسیدن به تمرکز، خودآگاهی و کاهش استرس است؛ ولی هدف از هیچ کاری نکردن، استراحت، آرامش، خلاقیت و رهایی از فرسودگی شغلی است. این در حالی است که آدم در مواقع بیکاری، بیشتر دنبال کار یا شغلی می‌گردد که انجام دهد.
- در هنگام مراقبه معمولاً روی تنفس خودمان تمرکز می‌کنیم یا به صدایی خاص گوش می‌سپاریم و سعی می‌کنیم ذهن خود را روی یک نقطه، متمرکز نگه داریم؛ اما در هنگام تمرین کردن نیکسن، جایی می‌نشینیم یا قدم می‌زنیم و ذهن خود را آزاد می‌گذاریم تا دقایقی، سرگردانی را تجربه کند.
- با مراقبه و هنر نیکسن، از نظر مالی آسیب نمی‌بینیم؛ ولی بیکاری می‌تواند با آسیب مالی همراه باشد.
- مراقبه و هنر هیچ کاری نکردن به رشد و شکوفایی شغلی ما کمک می‌کنند؛ ولی بیکاری ممکن است چنین پیامدی به همراه نداشته باشد.
چرا هنر نیکسن را به هلندی‌ها نسبت می‌دهند و آن را هنری هلندی می‌دانند؟
هنر هیچ کاری نکردن که برخی به آن «هیچیدن» هم می‌گویند، هنری است که بسیاری، آن را به هلندی‌ها نسبت می‌دهند؛ این در حالی است که هنر هیچ کاری نکردن، کاملاً جهانی است!
شاید دلیل این نسبت دادن نیکسن به هلند این باشد که هلندی‌ها مردمی سخت‌کوش‌اند و ساعات کاری طولانی دارند. پژوهشی که اخیراً در این کشور انجام شد، نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از کارمندان این کشور با فرسودگی شغلی دست و پنجه نرم می‌کنند و دلیل اصلی این فرسودگی، «کار زیاد» عنوان شده است. مردم و متخصصان این کشور برای مبارزه با «فرسودگی شغلی»، استراتژی هوشمندانه‌ای به نام «نیکسن» طراحی کرده‌اند تا بتوانند مقابل سختی‌های کار بایستند.
از طرفی در سال‌های اخیر، در هلند و بسیاری از کشورهای دیگر، اهمیت تعادل بین کار و زندگی بیشتر مورد توجه قرار گرفته و نیکسن به عنوان راهی برای رسیدن به این تعادل و لذت بردن از اوقات فراغت مطرح شده است.
چند تکنیک و راهکار ساده برای نهادینه کردن هنر هیچ کاری نکردن در زندگی
یک سری تکنیک‌ها و راهکارها وجود دارد که با اجرا کردن‌شان می‌توانید هنر نیکسن را تمرین و هیچ کاری نکردن را فرابگیرید. در ادامه به چند مورد از این تکنیک‌ها و راهکارها اشاره می‌کنیم:
- تعیین زمان‌هایی برای هیچ کاری نکردن: نخستین راهکار برای تمرین کردن هنر نیکسن، این است که زمان‌هایی را به هیچ کاری نکردن اختصاص دهید. مثلاً دو بار در ساعات مشخصی، 15 دقیقه هیچ کاری نکنید.
- از گوشی، لپ تاپ و کامپیوتر جدا شوید: دقایقی در روز سراغ گوشی، لپ تاپ و کامپیوتر نروید. صرفاً جای بنشینید و ذهن خود را آزار کنید.
- مدت زمانی را به ارتباط در طبیعت اختصاص دهید: برنامه‌ریزی کنید و ساعاتی از هفته را در پارک یا جنگل قدم بزنید یا روی نیمکتی بنشینید و از هوای خوب لذت ببرید. کارهایی مثل آرمیدن زیر یک درخت و به آسمان، چشم دوختن برای روحیه و انرژی درونی شما، عالی است و ساعاتی شما را از دغدغه‌های زندگی شلوغ و پردردسر شهری می‌رهاند.
- در خانه، فضایی آرام برای نیکسن در نظر بگیرید: در منزلتان فضایی آرام برای نیکسن در نظر بگیرید و روزانه، دقایقی در آن به تمرین نیکسن بپردازید. حین تمرین، می‌توانید خستگی خود را بپذیرید و به آن تلاش‌های خود فکر کنید و قدردان بدن خود باشید.
- در صف نانوایی و فروشگاه می‌توانید نیکسن را تمرین کنید: دقایقی از روز، استفاده از گوشی و رسانه‌های اجتماعی را بر خودتان حرام کنید. مثلاً وقتی در صف نانوایی یا فروشگاه ایستاده‌اید، توی گوشی نروید و نیکسن را تمرین کنید.
- در هنگام خوردن و نوشیدن، کمی بیشتر توجه کنید: در هنگام غذا خوردن یا نوشیدن قهوه، چای یا آب، کمی بیشتر زمان بگذارید و به طعم غذا و قهوه توجه کنید. این کار باعث می‌شود که بیشتر از زندگی خود لذت ببرید.
- گاه پشت پنجره بنشینید و به بیرون نگاه کنید: این کار هم برای بسیاری سخت و زجرآور است؛ ولی اگر پنجره‌ای در خانه خود دارید که از آن می‌توانید به منظره‌ای زیبا یا خیابان، چشم بدوزید، دقایقی پست آن بنشینید، به بیرون نگاه کنید و چای بنوشید.
مزایای هنر نیکسن برای افراد مختلف
هنر هیچ کاری نکردن، مزایا و فواید مختلفی برای افراد دارد که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- کاهش استرس و اضطراب، یکی از مهم‌ترین نتایج هنر نیکسن است. با این هنر، می‌توان دقایقی از شر تحرک مداوم و بی‌وقفه زندگی مدرن رها شد و دمی استراحت کرد.
- بهبود خواب و افزایش کیفیت آن، یکی دیگر از مزایای هنر هیچ کاری نکردن است. گاه هنر نیکسن با مراقبه با هم یکی می‌شوند و در آن دقایق است که می‌توان از نیکسن به خوابی آرام و عمیق رسید.
- ذهن‌آگاهی، یکی از موهبت‌های هنر هلندی نیکسن است. وقتی در خودمان فرو می‌رویم و ذهن خودمان را آزار می‌گذاریم، می‌توانیم فهمیم که ذهنمان چه نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی دارد و به چه می‌اندیشد.
- بهبود روابط، نتیجه دیگری است که از وقت گذاشتن و تمرین کردن هنر نیکسن به دست می‌آید.
- اگر در پی افزایش خلاقیت و نوآوری ذهن خود هستید، حتماً دقایقی برای هنر نیکسن برنامه‌ریزی کنید. این هنر به شما یاد می‌دهد تفکر بدون ساختار داشته باشید و به مسائلی غیرعادی و ویژه بیندیشید و همین کار، ذهن را خلاق می‌کند.
هنر به شما یاد می‌دهد تفکر بدون ساختار داشته باشید
و به مسائلی غیرعادی و ویژه بیندیشید و همین کار، ذهن را خلاق می‌کند.
نقاط ضعف احتمالی هنر نیکسن؛ چه نگرانی‌هایی در مورد هنر نیکسن وجود دارد؟
هنر نیکسن با وجود تمام مزایا و محاسنی که دارد، از سوی برخی کارشناسان مورد نقد قرار می‌گیرد. در ادامه چند مورد از نقدها و نقاط ضعف احتمالی که به این هنر وارد می‌شود را در کنار هم مرور می‌کنیم:
- تعارض با فرهنگ کار سخت: در بسیاری از جوامع، فرهنگ کار سخت و تلاش مداوم ارزش والایی دارد و غالباً به آن احترام می‌گذارند. این فرهنگ ممکن است با ایده «هیچ کاری نکردن» در تضاد باشد و برخی افراد را به خاطر اتخاذ این رویکرد مورد قضاوت قرار دهد.
- احساس گناه و بیهودگی: برخی افراد ممکن است حین تمرین کردن هنر نیکسن یا هیچ کاری نکردن احساس کنند که دارند وقت خود را هدر می‌دهند یا به اندازه کافی بهره‌ور نیستند. این احساس گناه می‌تواند مانع از لذت بردن کامل از تجربه تمرین نیکسن شود.
- مشکل در تعریف: مفهوم هنر نیکسن یا هیچیدن، می‌تواند برای افراد مختلف معانی متفاوتی داشته باشد. برخی ممکن است آن را «تنبلی» تفسیر کنند؛ در حالی که برخی دیگر آن را به عنوان فرصتی برای بازسازی و تجدید قوا می‌بینند. این ابهام می‌تواند منجر به درک نادرست از این تمرین شود.
- اجرای نادرست هنر نیکسن و نداشتن دستور العمل مشخص: برخی افراد نمی‌دانند که چگونه باید هنر نیکسن را اجرا کنند و به همین دلیل ممکن است اسیر درست شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون، سیگار، نوشیدنی‌های الکلی، مواد مخدر و غیره شوند. از طرفی هنر نیکسن برخلاف بسیاری از تکنیک‌های مدیتیشن یا یوگا، دستور العمل روشن و مشخصی ندارد و کاری آزادانه محسوب می‌شود؛ به همین دلیل ممکن است برخی افراد برای انجام دادن و تمرین کردن «هیچ کاری نکردن»، دچار سردرگمی شوند.
- روی زمین ماندن کارها: برخی مادران می‌گویند ما همیشه کاری برای انجام دادن داریم و نمی‌توانیم زمان خود را صرف کارهایی مثل هیچیدن کنیم؛ چون در این صورت، کارهایمان روی زمین می‌ماند. شاید این ادعا درست باشد؛ ولی فکر نمی‌کنیم صرف کردن چند دقیقه در روز به هنر نیکسن، اختلالی در کارها ایجاد کند.
- نیاز داشتن به محیطی آرام: برای بهره‌مندی کامل از هنر نیکسن، نیاز به محیطی آرام و تقریباً بدون حواس‌پرتی است، اما دستیابی به چنین محیطی همیشه و برای همه امکان‌پذیر نیست. خصوصاً برای افرادی که در محیط‌های شلوغ زندگی می‌کنند یا فرزند کوچک دارند.
در کنار هنر نیکسن، فلسفه‌های ژاپنی‌های باستان هم می‌تواند کارآمد باشد
در این مقاله تلاش کردیم هنر هیچ کاری نکردن یا نیکسن را در کنار هم یاد بگیریم و مزایا و نگرانی‌های احتمالی که در مورد آن وجود دارد را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. امیدواریم با خواندن نکات و آموزه‌های این مقاله، به صورت کامل با این هنر ارزنده و گران‌بها آشنا شده باشید.
متأسفانه امروزه افراد بسیاری با فرسودگی شغلی دست و پنجه نرم می‌کنند و این فرسودگی، حقیقتاً برایشان آزارنده و جان‌کاه است. در صورتی که شما هم با چنین پدیده‌هایی روبرو هستید و دوست دارید راهکارها و فلسفه‌هایی برای بهتر و شادتر زیستن بیاموزید، پیشنهاد ما به شما این است که مقاله 4 فلسفه از ژاپن باستان برای داشتن عمر بالای 100 سال را مطالعه کنید. در این مقاله فلسفه‌های ایکیگای، وابی سابی، گانباته و شین‌رین یوکو مطرح شده است که همگی آموزنده هستند و سرچشمه آرامش و شاد زیستن.
از نظر شما هنر نیکسن یا هیچ کاری نکردن، در کنار مزایایی که برای آن بیان کردیم، مزیت دیگری هم دارد؟ آیا تاکنون هنر نیکسن را تجربه کرده‌اید؟ از نگاه شما، آیا این هنر، معایب یا نقاط ضعفی هم دارد؟ لطفاً نظرها، پیشنهادها و پرسش‌های خود در مورد هنر نیکسن را در بخش دیدگاه‌ها (زیر همین مقاله) با ما و سایر همراهان سوخت جت به اشتراک بگذارید
موضوعات
دستهبندی
محتوای رایگان
اشتراک توربو
فروشگاه
حساب کاربری