چطور روحیه انتقاد پذیر داشته باشیم و مثل فولاد در برابر هر انتقادی بایستیم؟

افسردگی حالتی است که ممکن است همه‌ی مردم، گاه گاهی، بر اثر وضع ناگوار، به آن دچار شوند، افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، از یک ناراحتی رنج می‌برند و نمی‌توانند سبب را پیدا کنند. بسیاری از اوقات انتقادهای دیگران اصلی‌ترین عاملی‌ست که افراد ارزش‌ خودشان را پایین می‌دانند و دچار افسردگی می‌شوند و تنها راه حل این کار افزایش دادن روحیه انتقاد پذیری در خودمان است.

دیوید.د.بورنز در کتاب افسردگی چرا؟ روش‌های گوناگون و بسیار مفیدی را برای غلبه بر این ناراحتی عنوان می‌کند. یکی از این راه‌ها را پاسخ دادن به انتقادات است.

وی می‌گوید :

در موارد بسیار، افسردگی با یک انتقاد خارجی شروع می‌شود. حتی روان‌پزشکان که در مقابل بدرفتاری، بردبار حرفه‌ای پنداشته می‌شوند ممکن است در برابر انتقاد واکنش نامساعدی داشته باشند.

اما به راستی چرا انتقاد برای عده‌ای دردناک است، در حالی که عده‌ای دیگر حتی در مقابل توهین کاملاً خونسرد باقی می‌مانند؟

راه و روش‌های مناسبی وجود دارد تا شما هم بتوانید در مقابل انتقادات بسیار خونسرد باشید و عامل شکست‌پذیری را از خود دور کنید.

اما به یاد داشته باشید که غلبه بر ترس از انتقاد و داشتن روحیه انتقاد پذیر به مقداری تمرین نیاز دارد.
ولی یادگیری و تسلط به این فن کار مشکلی نیست و تأثیر مثبت آن روی احساس«احترام به خود» فوق العاده خواهد بود.

بورنز در ادامه سؤالی مطرح می‌کند:

چرا انتقاد برای برای عده‌ای ناراحت کننده‌تر از افراد دیگر است؟

وی می‌گوید:

ابتدا باید بدانید آنچه که شما را عصبانی و ناراحت می‌کند افراد دیگر یا تفسیرهای انتقادآمیز آن‌ها نیست.تکرار می‌کنم که حتی یکبار در زندگی اظهارات انتقادآمیز فرد دیگری حتی به اندازه‌ی ذره‌ای شما را عصبانی نکرده است.این اظهارات هر اندازه هم که شریرانه، بی احساس و ظالمانه باشند، این قدرت را ندارند که شما را آزار داده و حتی ذره‌ای ناراحتی ایجاد کنند.

تنها یک نفر در زمین این قدرت را دارد که شما را تحقیر کند و این فرد شما هستید نه هیچ کس دیگر.

وقتی فردی از شما انتقاد می‌کند، پاره‌ای افکار منفی به طور اتوماتیک در ذهن شما تحریک می‌گردد.عکس العمل هیجانی شما به وسیله‌ی این افکار ایجاد می‌شود، نه به وسیله‌ی آنچه که طرف مقابل می‌گوید. افکاری که شما را ناراحت می‌کند بی هیچ تغییری حاوی همان نوع خطاهای ذهنی هستند یعنی:تعمیم افراطی، تفکر همه یا هیچ، فیلتر ذهنی، برچسب زدن و غیره.

اولین گام برای غلبه بر ترس از انتقاد با فرآیندهای ذهنی خود شما ارتباط دارد.

یاد بگیرد:

افکار منفی خود را هنگام برخورد با هر انتقادی شناسایی کنید

این کار وقتی بیشتر مؤثر واقع می‌شود که آن‌ها را در دو ستون یادداشت کنید. این امر به شما این امکان را می‌دهد که افکار خود را تجزیه و تحلیل کرده و تشخیص دهید که تفکرتان در کجا غیرمنطقی و غلط است. در پایان پاسخ‌های منطقی را یادداشت کنید که معقول‌تر بوده و کمتر آزار دهنده باشند.

اینگونه از تلف کردن انرژی هیجانی و ذهنی خود در فاجعه‌آمیز کردن مسائل خودداری می‌کنید و انرژی خود را در جهت اهداف سازنده و حل مسائل خود به کار گیرید.

وقتی مردم از شما انتقاد می‌کنند، اظهارات آن‌ها ممکن است درست یا غلط باشد. اگر این اظهارات نادرست باشد، واقعاً دلیلی برای ناراحتی وجود ندارد.

یک لحظه به این موضوع فکر کنید! اگر فرد دیگری مرتکب اشتباه شده و از شما به روش نادرستی انتقاد می‌کند، شما چرا باید ناراحت شوید؟این خطا را فرد دیگری مرتکب شده، نه شما. چرا خود را رنج می‌دهید؟ لازم نیست خود را غرق این همه اندیشه کنید. آرام باشید.

مهم‌ترین گام‌هایی که باید برای ناراحت نشدن از انتقاد برداشته شود:

تکنیک اول افزایش انتقاد پذیری | همدلی کردن

وقتی کسی از شما انتقاد کرده و به شما حمله می‌کند، انگیزه‌ی او ممکن است کمک به شما یا برعکس ناراحت کردن شما باشد. آنچه که انتقاد کننده می‌گوید احتمال دارد راست یا نادرست و یا چیزی بین این دو باشد. ولی در ابتدا توجه به این موضوعات عاقلانه نیست.

در عوض از او یک سری سؤالات اختصاصی بپرسید تا منظور او را دقیقاً دریابید. سعی کنید هنگام پرسیدن اینگونه سؤالات از قضاوت کردن و حالت دفاعی به خود گرفتن، خودداری کنید. با ثبات تمام از او اطلاعات دقیق بیشتری بخواهید.

سعی کنید دنیا را از دیدگاه فرد انتقاد کننده ببینید. اگر فرد مذکور با برچسب‌های توهین‌آمیز و زشتی به شما حمله می‌کند، از او بخواهید دقیق‌تر بوده و به آنچه که در مورد شما دوست ندارد دقیقاً اشاره کند. این مانور به شما کمک می‌کند که فعل و انفعال دفاع از حمله را تبدیل به یک همکاری و احترام دو جانبه کنید.

تکنیک دوم | خلع سلاح کردن منتقد

خواه حق با انتقاد کننده باشد یا نباشد، در ابتدا راهی برای موافقت با او پیدا کنید. فرض کنیم انتقاد کننده درست می‌گوید. می‌توانید در اصول با او موافقت کنید. یا می‌توانید بگویید ناراحتی او قابل درک است زیرا به نحوه‌ی دید او از شرایط متکی می‎باشد.

بنابراین باید…

• راهی برای موافقت کردن پیدا کنید.
• از ریشخند کردن و حالت دفاعی به خود گرفتن پرهیز کنید.
• همیشه واقعیت را بگویید.

این تمرین را با یک دوست انجام دهید. نقش بازی کردن به شما کمک می‌کند که وقتی موقعیتی واقعی پیش آید مهارت‌های لازم و تسلط کافی را داشته باشید و بر روحیه انتقاد پذیری تان بیافزایید.

متوجه خواهید شد وقتی اتهام ناروایی به شما وارد می‌شود، گرایشی عمیق و تقریباً غیرقابل مقاومت به دفاع از خود دارید.این اشتباه بزرگی است. اگر تسلیم این تمایل شوید، خواهید دید که شدت حملات حریف افزایش می‌یابد. هر بار که از خود دفاع می‌کنید، برعکس گلوله‌ای به انبار مهمات او می‌افزایید.

تکنیک سوم | مذاکره

حال فرض کنیم منتقد شما اشتباه می‌کند. این بار چه باید کرد؟

می‌توانید نقطه نظر خود را به طور عینی با گفتن این که ممکن است اشتباه کرده باشید، اظهار دارید. تضاد موجود را به جای این که به غرور یا شخصیت خود متکی سازید بر اساس واقعیت بنا کنید.

از زدن برچسب‌های مخرب به منتقد خود اجتناب کنید.
به یاد داشته باشید خطای او دلیل نمی‌شود که خود او احمق، بی‌ارزش و یا حقیر باشد.

گاهی ممکن است اختلاف بین شما و انتقاد کننده یک مسئله‌ی واقعی نبوده، بلکه ناشی از اختلاف سلیقه باشد. در اینجا نیز، اگر نقطه نظر خود را با سیاست عنوان کنید، برنده خواهید شد.

یادتان باشد شما این حق را دارید که در مقابل انتقاد شدید از خود دفاع کنید و در هر زمان و نسبت به هر کسی که بخواهید عصبانی شوید. مهم، نحوه‌ی ابراز شماست. باید مواظب باشید که در این میان با حفظ  احترام طرف مقابل به خود و شخصیت خود احترام گذاشته‌اید.

پاسخ به انتقادها چه درست و چه غلط باید کاربردی و با رعایت نهایت اخلاقیات باشد تا شما بتوانید پیروز میدان داستان انتقاد باشید.

«تردیدی نسیت که نقد سخن و عملکرد، به عنوان عاملی اصلاحی و پیش برنده و بالنده، به برنامه‌ریزان، سیاست‌گذاران،مدیران و مجریان، مجال بازنگری و وسعت دید و واقع نگری همراه با در نظر گرفتن افکار عمومی را می‌بخشد».

رضا حق پناه

---

در همین زمینه بخوانید:

• چرا انجام دادن از حرف زدن آسان‌تر است اما شما خبر نداشتید
• چطور ترس از شکست خوردن را تبدیل به قوی ترین انگیزه برای پیروزی کنیم؟
• پنج روش فوق‌ویژه‌ی سامورایی‌ها برای کنترل زندگی فقط با کنترل احساسات
• ورودی‌های ذهن‌تان، خروجی‌های زندگی‌تان خواهد شد (چیزی که ۹۸٪ مردم نمی‌دانند و رعایت نمی‌کنند)