هوش هیجانی چیست و چطور آن را به حد اعلا برسانید؟

هوش هیجانی چیست: هوش به عنوان یکی از وجوه قابل توجه در سازش یافتگی افراد با محیط و از عوامل مهم تفاوت‌های فردی به شمار می‌رود. برخی صاحب‌نظران هوش را به عنوان ماهیتی واحد و برخی آن را واجد مؤلفه‌ها و مقوله‌های بی‌شماری می‌دانند. و هوش هیجانی مجموعه‌ای گسترده‌ای از مهارت‌های درون فردی و بین فردی اطلاق می‌گردد. هوش هیجانی همان هوش شناور است.

هوش هیجانی ریشه‌ی خود را از مفهوم هوش اجتماعی می‌گیرد که برای اولین بار توسط ثراندایک در سال 1920 شناسایی شد.

هوش هیجانی چیست ؟

و چطور مهم‌ترین عامل موفقیت در زندگی و کار است؟

برای تعریف هوش هیجانی بگذارید کامل‌ترین تعریف آن‌را که آقای دانیل گلمن، راونشناس برجسته‌ی آمریکایی از آن دارد را اینجا بیاورم:

«مجموعه‌ی مهمی که آن را هوش هیجانی می‌نامیم، شامل توانایی‌هایی است که فرد بتواند انگیزه‌ی خود را حفظ نماید، در مقابل ناملایمات پایداری نماید و تکانش‌های خود را کنترل کند و کامیابی را به تعویق بیاندازد، حالات روحی خود را تنظیم نماید و نگذارد پریشانی خاطر، قدرت تفکر او را خدشه‌دار سازد، با دیگران همدلی کند و امیدوار باشد».

شواهد بسیاری ثابت می‌کند، افرادی که مهارت هیجانی دارند – یعنی کسانی که احساسات خود را به خوبی می‌شناسند و هدایت می‌کنند و احساسات دیگران را نیز درک و به روشی اثربخش با آن برخورد می‌کنند – در هر حیطه‌ای از زندگی ممتازند.

افرادی که در مهارت عاطفی‌شان به خوبی رشد یافته‌اند:
در زندگی خویش نیز خرسند و کارآمدند
و عادات فکری‌ای را در اختیار دارند که موجب می‌شود آن‌ها افرادی مولد و کارآمد باشند.

افرادی که نمی‌توانند در زندگی عاطفی خود تسلط داشته باشند،
درگیر کشمکش‌های درونی هستند
و همین امر از توانایی آن‌ها در انجام کار متمرکز و تفکر روشن می‌کاهد.

چطور هیجان‌های خود را بشناسیم؟

مؤثرترین روش برای برای تقویت توانایی در شناسایی هیجان‌ها این است ما توجه خود نسبت به حالات هیجانی را افزایش دهیم.

 

» خود را ارزیابی کنید: در هوش هیجانی چیست

از خود یک ارزیابی صادقانه به عمل آورید. مثلاً در این جمله « من زمانی خوشحال هستم که …» به هیجان‌ها و تجارب گذشته‌ی خود توجه کنید و در نظر بگیرید که چه احساسی نسبت به آن‌ها دارید؟ چقدر خوب واکنش نشان می‌دهید و این هیجان‌ها با چه فراوانی روی می‌دهند.

» به دفعات حالات هیجانی خود را تحت نظارت قرار دهید:

نظارت باعث می‌شود یاد بگیرید احساس خود را در همان لحظه‌ای که روی می‌دهند شناسایی کنید و واکنش‌های معقولانه و ارادی از خود نشان دهید.

چطور هیجان‌های دیگران را بشناسیم؟

شناخت هیجان‌های دیگران اندکی با شناسایی هیجان‌های خود، متفاوت است. زیرا علاوه بر عامل توجه، ضرورت دارد که نشانه‌های هیجانی دیگران را به طرز صحیحی دریابید و حالات هیجانی آن‌ها را دقیقاً حدس بزنید.

اطلاعات کافی درباره‌ی هیجان‌ها کسب کنید، مثلاً در هنگام هر هیجان لحن، صدا، چشم‌ها، ابروها و … چه تغییری می‌کنند. نظارت خود را روی اطرافیان افزایش دهید.

 

ــــ درک کردن هیجان‌ها ــــ

درک هیجان‌ها شبیه به «چرا» در عبارت « چرا همه عصبانی هستند؟» می‌باشد.

– خود را ارزیابی کنید:

با ادامه‌ی ارزیابی خود از موقعیت‌ها و تجارب هیجانی گذشته می‌توانید درباره‌ی آن‌ها اطلاعات بیشتری به دست آورید.
« چرا چنین احساسی دارم؟ چه تجاربی بر احساس من تأثیر گذاشته‌اند؟».

– نگاه کردن از دید دیگران:

خود را به جای افراد بگذارید به این شکل می‌توانید علت‌ها و آثار احساسات آن‌ها را درک کنید.

 

 

چطور هیجان‌های خودمان را تنظیم کنیم؟

 

روش‌های تنظیم هیجانات خود عبارت‌اند از:

1– به تأخیر انداختن واکنش:

یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای کنترل هیجان، کاستن از سرعت پاسخ‌دهی است. یعنی اندک زمانی تأمل کنید تا واکنش مناسب را بیابید و آن را نشان دهید.

2– استفاده از ارزیابی مجدد شناختی:

ارزیابی مجدد شناختی یعنی تفسیر مجدد موقعیت برای ایجاد حالت هیجانی مناسب‌تر و دل‌خواه‌تر.

3– معطوف کردن توجه به جای دیگر:

تغییر دادن توجه باعث می‌شود به جای تمرکز روی مشکل استرس‌زا، توجه خود را روی چیزی با شدت و برانگیختگی کمتر متمرکز کنید.

4– نشان دادن خشم به شیوه‌ی مناسب:

خشم یکی از هیجان‌های بسیار مشکل‌زا است که باید همیشه آن را کنترل کنید. اگر می‌توانید خشم خود را در بعضی موقعیت‌ها مانند ملاقات رئیس، کنترل کنید، مطمئن باشید که در سایر موقعیت‌ها نیز می‌توانید این کار را انجام دهید.

 

چطور هیجان‌های دیگران را تنظیم کنیم؟

روش تنظیم هیجان‌های دیگران عبارت‌اند از:

1– گوش دادن فعال:

گوش دادن فعال یعنی توجه به پیام و هیجان‌هایی که ابراز می‌شود و تلاش برای درک آن‌ها یعنی توجه کردن به علائم کلامی و غیرکلامی.

2– قدم برداشتن به سوی طرف مقابل:

علاوه بر گوش دادن فعال، قدم برداشتن به سوی طرف مقابل به ویژه اگر حرف‌ها یا اعمال خود شما باعث ناراحتی او شده باشد، می‌تواند آسیب هیجانی را ترمیم کند. قدم برداشتن به سوی طرف مقابل می‌تواند شامل آرام کردن او، ترمیم احساسات جریحه‌دار شده یا جبران خسارات باشد.

 

چطور از هیجان به طور موثر استفاده کنیم؟

این مورد سخت‌ترین قسمت است، زیرا تمام فنون در زمینه‌ی شناسایی، درک و تنظیم هیجان‌ها به استفاده مؤثر از آن‌ها نیز مربوط می‌شود.

راه‌های استفاده‌ی مؤثر از هیجان‌ها عبارتند از:

1– ابراز هیجان‌های پنهان:

ارائه‌ی اطلاعات درباره‌ی احساسی که دارید و علت آن، می‌توانند برای دیگران مفید باشد. توضیح حالت هیجانی شما به آن‌ها نشان می‌دهد که مسئله‌ی مورد بحث و خود آن‌ها مهم هستند.

2– برخورد سازنده با تعارض:

حل و فصل موفقیت‌آمیز تعارض، یک فرآیند چند جانبه است: ارائه‌ی صادقانه را برای حل تعارض به طرف مقابل بیان کنید؛ به طور مستقیم، به مشکل بپردازید، با او همکاری کنید و کنار بیایید، در طول فرآیند حل تعارض حالات هیجانی دیگران را تحت نظارت قرار دهید.

افرادی که مهارت هیجانی دارند – یعنی کسانی که احساسات خود را به خوبی می‌شناسند و هدایت می‌کنند و احساسات دیگران را نیز درک و به روشی اثربخش با آن برخورد می‌کنند – در هر حیطه‌ای از زندگی ممتازند. بنابراین شما هم سعی را بر این بگذارید تا کنترل عمیقی بر احساسات خود داشته باشید تا بتوانید واکنش‌های خوبی را در موقعیت‌های مختلف از خود نشان دهید – چرا که این رمز پیروزی افراد موفق است. تا اینجا جواب سوال هوش هیجانی چیست را دادیم منتظر نظرات شما هستیم.

---

در همین زمینه(هوش هیجانی چیست یا EQ) می‌توانید بخوانید:

• روش‌های عملی گسترش مغز ; آیا می‌توان به هوش انیشتین و خلاقیت جی. کی رولینگ رسید؟
• چرا هوش هیجانی تنها چیزی است که برای تبدیل شدن به یک مدیر بزرگ لازم دارید؟
• چقدر باید باهوش باشید تا در کاری که میخواهید موفق شوید؟ بزرگترین پروژه تحقیقاتی که ثابت کرد IQ هیچ تاثیری در موفقیت افراد ندارد
• چرا افراد خنگ سریع تر از افراد باهوش پولدار میشوند؟